" Umysł nie jest naczyniem, które należy napełnić,

                                                                                                                lecz ogniem, który trzeba rozniecić"

                                                                                                                                                           Plutarch

Wykorzystanie metody ,, Mapy myśli" (kreatywnych  notatek) w pracy z uczniem na lekcji przyrody, biologii w kl. IV-VIII 

Innowacja pedagogiczna (metodyczna)

Nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa im. F. Karpińskiego w Zabłudowie

Autor: Iwona Karczewska - Czurak

Przedmiot: przyroda, biologia

Czas realizacji: rok szkolny 2019/20 (z dalszą możliwością przedłużania)

Adresaci: uczniowie klasa IV  V, VI, VII, VIII

Innowacja - „Wykorzystanie metody ,, Mapy myśli" (kreatywnych  notatek)”, realizowana będzie na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z przedmiotu - przyroda, biologia.

Wstęp, charakterystyka wdrażanej innowacji.

     Mind Mapping (Mapy Myśli) to niezwykle efektywna metoda nauki stworzona                           i upowszechniona przez brytyjskiego naukowca i popularyzatora twórczego myślenia Tony Buzana. Polega na zwiększaniu efektywności procesu nauki, poprzez wspódziałanie różnych czynników w celu osiągnięcia większego efektu (synergii), z wykorzystaniem nieograniczonych możliwości obu półkul mózgowych ( a nie jednej półkuli- lewej, jak to jest w przypadku tradycyjnych notatek).

    Metoda „Mapy myśli”, pomaga uczniom uporządkować posiadaną wiedzę oraz zbudować odpowiednią strukturę znacznie ułatwiającą przyswajanie nowych umiejętności. Uczniowie na lekcji dokładnie poznają ścisłe zasady pracy metodą aby w toku uczenia się, samodzielnie mogli uczyć się wykorzystując „Mapy myśli” m.in. do opracowywania notatek na lekcji i z lekcji, wykonania zadań domowych, podsumowując większą partię materiału przed pracą klasową. „Mapy myśli” zostanie również wykorzystana w realizacji konkursów przedmiotowych. Najlepsze prace uczniów będą prezentowane na tablicy przed salą przyrodniczą (22), a sami uczniowie systematycznie motywowani i nagradzani za jakość wykonanej pracy. Formy metody będą dostosowane dla ucznia zdolnego jak również dla ucznia z trudnościami edukacyjnymi. Jest to metoda umożliwiająca indywidualne nauczanie i uczenie się. Systematycznie w toku nauki dokonywana będzie ewaluacja bieżąca pozyskiwanych umiejętności przez uczniów jak również na koniec roku szkolnego w sprawozdaniu (ewaluacji końcowej) zostanie opisany przebieg wdrażania innowacji wraz z efektami i rekomendacją.

Cel główny innowacji: wzrost efektywności nauczania na lekcjach przyrody, biologii

Cele szczegółowe:   

• poprawa u uczniów pamięci, wyobraźni, samooceny, koncentracji
• poprawa sposobu notowania i rozwiązywania problemów
• lepsza zdolność zapamiętywania całości i powiązanych treści
• oszczędzanie czasu
• lepsze przygotowanie uczniów do kartkówek, sprawdzianów, powtórzeń

                                                Spodziewane efekty

Dla szkoły:

• Podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez stosowanie metod aktywizujących w procesie nauczania.
• Zwiększenie efektywności w nauczaniu przyrody, biologii

Dla ucznia:

• rozwinięcie umiejętności logicznego myślenia i kojarzenia zagadnień,
• przyśpieszenie procesu nauczania,
• rozwój kreatywności, wyobraźni,
• polepszenie pamięci,
• poprawa umiejętności planowania,
• poprawa umiejętności sposobu notowania, rozwiązywania problemu,
• lepsza zdolność zapamiętywania nauczanego materiału,
• efektywna nauka,
• lepsza jasność celu, myśli, idei,
• wzrost samooceny,

Dlaczego „Mapy myśli”?

       Wielość programów nauczania, bogata oferta podręczników i materiałów dydaktycznych, stała się dla wielu trudnością, barierą i problemem w prawidłowym realizowaniu procesu dydaktycznego. Stąd moje zainteresowanie się  metodą w celu uporządkowania i planowania procesu dydaktycznego tak, by świadomie uczestniczył w nim nauczyciel i jego uczniowie. Każdy dział programu nauczania przyrody, biologii można opracować z pomocą mapy myśli – otrzymujemy wtedy czytelny zapis tego, jakie umiejętności są ściśle z nim skorelowane.

W podobny sposób możemy przygotować ucznia do pełnego zrozumienia zapisu wymagań edukacyjnych w podstawie programowej. Pozwoli to na precyzyjne nazwanie badanych umiejętności w oparciu o wybrane treści nauczania. Pozwoli skorelować kompetencje kluczowe zapisane w podstawie z kompetencjami szczegółowymi z przedmiotu - przyroda, biologia.

Przygotowywanie zadań do sprawdzianów i testów, planów lekcji o charakterze powtórzeniowym – to z metodą mapy myśli może stać się prostsze, bardziej logiczne i poprawne merytorycznie.

Mapy myśli oddają wielkie usługi w nauczaniu dzieci z lekkimi dysfunkcjami są niezwykle przydatne, bowiem: automatycznie wzbudzają zainteresowanie, czyniąc z uczniów uważnych i aktywnych uczestników lekcji.

• Dzięki nim lekcje i prezentacje stają się bardziej spontaniczne, twórcze i przyjemne.
• Mapy prezentują wyłącznie niezbędne informacje w łatwej do zapamiętania formie, uczniowie dostają zazwyczaj wysokie oceny.
• W przeciwieństwie do tradycyjnych notatek linearnych , mapy myśli pokazują nie tylko suche fakty, ale także powiązania między nimi. Zapewnia to większe zrozumienie tematu.
• Fizyczna objętość notatek do wykładu zostaje spektakularnie obniżona. o Mapy stanowią wyjątkowo skuteczną metodę pracy z dziećmi z rozmaitymi trudnościami w nauce

 

Mapy Myśli – nowy wymiar myślenia i  notowania.

         Tworzenie notatek od dawna ma na celu: zachowania w pamięci, komunikacji, rozwiązywania problemów i analizowania, kreatywnego myślenia i przypominania.

Cechami charakterystycznymi obecnych technik używanych w sporządzaniu notatek są: użycie słów, zdań, list, linii, logiki, linearności, numerów i monotonność (jeden kolor).

Wszystkie z tych technik używają tylko lewej półkuli mózgu.

Wady zwykłych notatek

• Zbyt długie
• Trudne do zapamiętania
• Zabierają dużo czasu
• Nie pobudzają mózgu do twórczej pracy

Wiadomo jednak, że dopiero połączenie z prawą półkulą, daje największe efekty w uczeniu się.

Mapy myśli wykorzystują naszą naturę. Nasze myśli w mózgu przebiegają nielinearnie, na zasadzie skojarzeń, obrazów, symboli. Używając wielu zmysłów do zapamiętywania                       i przypominania informacji, łącząc obydwie półkule mózgu, uzyskujemy właśnie ten efekt synergii.

• Na tych zasadach bazują „Mapy myśli”, dlatego są tak bardzo skuteczne w nauce, kreatywnym myśleniu, planowaniu, podejmowaniu decyzji, projektowaniu.
• Mapę myśli stosuje się w różnych fazach lekcji. Faza wprowadzająca np: jako wprowadzenie do tematu poprzez przywołanie wiedzy związanej z tematem. Ćwiczenie przygotowujące mózg do pracy w czasie lekcji, aktywizujące obie półkule. Faza główna: notatki z dyskusji, która uzupełnia i rozszerza wiadomości, która następuje po fazie pracy z książką, materiałami źródłowymi lub ustnym wykładzie nauczyciela. Przy zespołowym rozwiązywaniu problemu. Faza kończąca lekcję np: wspólne podsumowanie, dokonane na forum klasy przez uczniów i nauczyciela, powtórzenie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia zapamiętania i zrozumienia materiału omówionego na lekcji. Wykonanie mapy myśli w ramach pracy domowej, luźne ćwiczenie podsumowujące lekcję (wspólnie na tablicy lub indywidualnie na kartkach): " Co zapamiętaliście z dzisiejszej lekcji?", " Jakie zagadnienia z lekcji wydają Ci się szczególnie ważne?"

                                                         Sposób realizacji

 W realizacji innowacji pedagogicznej (metodycznej) na przyrodzie i  biologii w kl. IV-VIII w roku szkolnym 2019-2020, metoda „Mapy myśli”, będzie wykorzystywana m.in. przy realizacji tematu lekcji, pracy domowej, utrwaleniu i przypomnieniu zdobytej wiedzy i umiejętności przez uczniów, w konkursach.

                                                         Ewaluacja      

Systematycznie ewaluacji będzie poddawany poziom zdobywanych przez ucznia umiejętności kluczowych oraz szczegółowych, w ścisłym powiązaniu z umiejętnościami praktycznymi pozyskiwanymi przez ucznia. Podsumowanie Innowacji nastąpi z zakończeniem roku szkolnego 2019/2020.

 

Opracowanie i realizacja Innowacji

Iwona Karczewska- Czurak - nauczyciel przyrody,biologii